گروه پرستاری
آشنایی با رشته و شغل پرستاری
پرستار یک عضو این برداشت که پرستاری به معنای مراقبت کردن از بیمار است، تا حدودی درست می‌باشد. البته مراقبت تنها شامل تزریق یا پانسمان نمی‌شود بلکه با گذشت زمان و با پیشرفت علم و تکنولوژی، مراقبت پرستاران نیز علمی‌تر و پیچیده‌تر شده است و پرستاری در حال حاضر یک رشته علمی است و متخصص این رشته باید علوم بسیاری را فرا بگیرد و کاربرد آن‌ها را در ارتباط با مریض بیاموزد.
از سوی دیگر باید توجه داشت که وظیفه یک پرستار تنها مراقبت از بیمار در بیمارستان نیست بلکه یک پرستار با مراقبت از افراد در تمام مراحل زندگی آن‌ها از پیشگیری از بیماری‌ها گرفته تا مراقبت در هنگام بیماری و توانبخشی پس از بیماری سروکار دارد. زیرا بسیاری از بیماری‌ها ریشه در عادت‌های غلط و شیوه نادرست زندگی دارد. پرستار با آموزش‌های لازم در مورد نوع غذا، نحوه و مقدار فعالیت بدنی و نحوه جلوگیری از فشار خون و افزایش چربی و به طور کلی الگوی زندگی سالم و بهداشتی، سعی می‌کند تا از بیماری‌ها پیشگیری کند یا افراد را با علایم و اختلالات بیماری‌ها آشنا سازد تا بیمار به موقع و پیش از پیشرفت بیماری به پزشک و مراکز درمانی مراجعه کند.
مهم در تیم مراقبت بهداشتی است و و دارای نقش‌های گسترده‌ای از جمله نقش مراقبتی، حمایتی، درمانی، هماهنگی، مشورتی، مدیریتی و تحقیقاتی می‌باشد. به این معنا که پرستار وظیفه مراقبت و حمایت از بیمار، وظیفه هماهنگی بین بیمار و پزشک و بیمار و خانواده بیمار (انتقال دهنده خواست‌ها و نیازهای بیمار یا مددجو)، مسوولیت مدیریت بخش (اولویت‌بندی برای رسیدگی به بیماران و تصمیم‌گیری به موقع در مورد بیماران اورژانسی)، وظیفه آموزش به بیمار در جهت تطابق با مشکلات و ناراحتی‌های پیش‌آمده و وظیفه تحقیق درباره روش‌های مراقبتی که اعمال کرده است و تحقیق بر روی نحوه کاهش تعداد روزهای بستری یک بیمار را بر عهده دارد.
پرستاری یعنی کمک به فرد سالم یا بیمار در درمانگاه یا بیمارستان برای انجام آن دسته از فعالیت‌هایی که سبب حفظ و ارتقای سلامت می‌گردد به نحوی که اگر فرد توانایی، اراده یا آگاهی لازم را داشت، می‌توانست آن فعالیت‌ها را بدون کمک انجام دهد.
در همین راستا پرستار وظایف خود را در قالب شش نقش درمانی، مراقبتی، حمایتی، هماهنگی، حفاظتی و آموزشی انجام می‌دهد.
آینده شغلی، بازار کار، درآمد:
در بسیاری از کشور‌ها اولین خط ارتباط جامعه با سیستم پزشکی، پرستار است. چرا که پرستاران نسبت به دیگر افراد تیم پزشکی تعدادشان بیشتر است، در دسترس قرار دارند و اطلاعات بهداشتی – درمانی آن‌ها جامع می‌باشد.
در چند سال اخیر نیز با اینکه با تعداد قابل توجهی فارغ‌التحصیل رشته پرستاری از دانشگاه آزاد و دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی – درمانی روبرو هستیم؛ اما هنوز مراکز بهداشتی – درمانی به پرستارانی متخصص، مجرب و توانمند نیازمندند و در واقع بازار کار برای فارغ‌التحصیل خوب این رشته وجود دارد.
پرستاران علاوه بر کار در بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی – درمانی می‌توانند در صنعت برای مراقبت از سلامت و بهداشت کارکنان صنایع مختلف، در سازمان تربیت بدنی و مراکز ورزشی به عنوان یکی از اعضای اصلی تیم مراقبت پزشکی و در آموزش و پرورش فعالیت نمایند.
نقش‌های پرستار:
۱- مراقبت کننده: نخستین نقش پرستار مراقبت کردن از فرد مورد نظر (بیمار) است.
۲- تعلیم دهنده (معلم): اجرا وارزیابی طرح‌های آموزشی برای فرد و خانواده وی جهت رفع نیازهای یادگیری آنان
۳- مشاور: جمع آوری اطلاعات در حل مشکل و تصمیم گیری
۴- رهبر: محقق و حمایت کننده از مددجو و خانواده
۵- نقش درمانی
۶- نقش حفاظتی
۷- نقش هماهنگ کننده
توانایی‌های مورد نیاز و قابل توصیه:
دانشجوی پرستاری باید عاشق انسان و انسانیت باشد تا بتواند در شرایط سخت و بحرانی، حتی زمانی که خسته است یا آمادگی جسمی و روحی لازم را ندارد، به دیگران کمک کند. همچنین باید فردی منظم و دقیق باشد و بداند که نظم و سختگیری اساس کار رشته پرستاری است و از لحاظ درسی نیز لازم است که به زیست‌شناسی، شیمی و زبان انگلیسی مسلط باشد چون برای روزآمد بودن و اطلاع از آخرین دستاوردهای دانش پرستاری، لازم است که از مجلات و منابع علمی به زبان انگلیسی استفاده کند.
دانشجوی پرستاری باید از سلامت کامل جسمانی برخوردار باشد تا به یاری دید قوی بتواند کارهای ظریف و دقیق پرستاری را بخوبی انجام دهد و با شنوایی خوب صدای قلب را حتی اگر ضعیف باشد، بشنود. حتی داشتن قدی متناسب و عدم لکنت زبان یا لرزش دست در این رشته ضروری است. چون همین مشکلات به ظاهر کوچک، در کارایی یک پرستار بسیار موثر است.
پرستار باید متواضع بوده و هدفش خدمت به مردم باشد. همچنین لازم است که قدرت برقراری ارتباط خوبی داشته باشد چون پرستار نزدیک‌ترین فرد به بیمار است و حتی بعضی از بیماران مشکل خود را به راحتی با پزشک در میان نمی‌گذارند اما با پرستاری که روابط عمومی خوبی داشته و توانسته است اعتماد بیمار را جلب کند، در میان می‌گذارند.
علاوه بر تسلط بر دروس تخصصی، پرستار باید اطلاعات خوب در سایر زمینه‌های علوم پزشکی داشته باشد؛ چون پرستار به نوعی دیگر درمانگر بیمار است.
پرستاری علم و هنر است و پرستار باید علاوه بر دانش، از آمادگی روحی و روانی، صبر و حوصله، روابط عمومی خوب و قدرت تجزیه و تحلیل بالا برخوردار باشد. تا بتواند دانش خود در شرایط مختلف و متفاوت به درستی استفاده کند و این نیاز به قدرت تجزیه و تحلیل خوب، سرعت عمل و آمادگی روحی و روانی دارد.
پرستار با دردمند‌ترین افراد جامعه در ارتباط است برای همین باید جسمی قوی و روحی توانا داشته باشد تا بتواند از عهده شب‌کاری یا کار در بخش‌هایی حساس و دشوار مثل C. C. U، I. C. U، بخش بیماران سرطانی یا بخش سوانح و سوختگی برآید و در ضمن دچار فشارهای روحی و روانی یا ناتوانی‌های جسمی نشود.
پرستاران یک بیمارستان، عامل اصلی موفقیت یک بیمارستان هستند. یعنی اگر پرستاران یک بیمارستان خوب، کارآمد و دلسوز باشند، اکثر بیماران از آن بیمارستان راضی خواهند بود.
شرایط محیط کار، محل استخدام:
محل احتمالی استخدام می‌تواند بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها و پاراکلینیک‌های دولتی و خصوصی، ادارات، سازمان‌ها و به عنوان مربی در دانشکده‌ها و …. باشد. این رشته یا شغل در اکثر مراکز درمانی دولتی و خصوصی و غیره به صورت شیفت در گردش (صبح، عصر و شب) یا شیفت ثابت می‌باشد. شرایط محیط کار آن بستگی به نوع مسئولیت و بخش‌های بیمارستان و مراکز درمانی که پرستار در آن مشغول می‌باشد؛ دارد. مثلا یک پرستار که در بخش اورژانس و یا پایگاه اورژانس بیمارستان کار می‌کند با پرستاری که در بخش اطفال بیمارستان یا بخش داخلی و جراحی و یا ICU و CCU و یا اطاق عمل از نظر شرایط محیط کار با هم تفاوت دارند.
پرستار می‌تواند در بیمارستان براساس سطح تحصیلات (کار‌شناسی، کار‌شناسی ارشد) و سابقه کار در پست‌های پرستار شیفت، سرپرستار، سوپروایزر بالینی، سوپروایزر کنترل عفونت، سوپروایزر آموزشی و ریاست پرستاری بیمارستان مشغول به کار شود.
مدارک تحصیلی و دوره‌های آموزشی ضروری برای احراز شغل:
افراد پس از اخذ دیپلم متوسطه و قبولی در آزمون سراسری گروه علوم تجربی می‌توانند در این رشته به تحصیل بپردازند و سپس در مقاطع کار‌شناسی ارشد و دکترا نیز ادامه تحصیل دهند.
مدت دوره آموزش:
مدت تحصیل حداقل ۴ سال و حداکثر ۵ سال
تحصیلات تکمیلی:
گرایشهای مختلف در مقطع کار‌شناسی ارشد و دکتری:
۱) گرایشهای کار‌شناسی ارشد
الف) داخلی جراحی
ب) اطفال
ج) مدیریت
د) بهداشت
ه) روان پرستاری
ن) پرستاری ویژه
و) اپیدمیولوژی
ز) آناتومی
ح) فیزیولوژی
ط) بافت‌شناسی
۲) گرایشهای مقطع دکتری
الف) پرستاری
ب) آناتومی
ج) بافت‌شناسی
د) اپیدمیولوژی
از سوی دیگر باید توجه داشت که وظیفه یک پرستار تنها مراقبت از بیمار در بیمارستان نیست بلکه یک پرستار با مراقبت از افراد در تمام مراحل زندگی آن‌ها از پیشگیری از بیماری‌ها گرفته تا مراقبت در هنگام بیماری و توانبخشی پس از بیماری سروکار دارد. زیرا بسیاری از بیماری‌ها ریشه در عادت‌های غلط و شیوه نادرست زندگی دارد. پرستار با آموزش‌های لازم در مورد نوع غذا، نحوه و مقدار فعالیت بدنی و نحوه جلوگیری از فشار خون و افزایش چربی و به طور کلی الگوی زندگی سالم و بهداشتی، سعی می‌کند تا از بیماری‌ها پیشگیری کند یا افراد را با علایم و اختلالات بیماری‌ها آشنا سازد تا بیمار به موقع و پیش از پیشرفت بیماری به پزشک و مراکز درمانی مراجعه کند.
مهم در تیم مراقبت بهداشتی است و و دارای نقش‌های گسترده‌ای از جمله نقش مراقبتی، حمایتی، درمانی، هماهنگی، مشورتی، مدیریتی و تحقیقاتی می‌باشد. به این معنا که پرستار وظیفه مراقبت و حمایت از بیمار، وظیفه هماهنگی بین بیمار و پزشک و بیمار و خانواده بیمار (انتقال دهنده خواست‌ها و نیازهای بیمار یا مددجو)، مسوولیت مدیریت بخش (اولویت‌بندی برای رسیدگی به بیماران و تصمیم‌گیری به موقع در مورد بیماران اورژانسی)، وظیفه آموزش به بیمار در جهت تطابق با مشکلات و ناراحتی‌های پیش‌آمده و وظیفه تحقیق درباره روش‌های مراقبتی که اعمال کرده است و تحقیق بر روی نحوه کاهش تعداد روزهای بستری یک بیمار را بر عهده دارد.
پرستاری یعنی کمک به فرد سالم یا بیمار در درمانگاه یا بیمارستان برای انجام آن دسته از فعالیت‌هایی که سبب حفظ و ارتقای سلامت می‌گردد به نحوی که اگر فرد توانایی، اراده یا آگاهی لازم را داشت، می‌توانست آن فعالیت‌ها را بدون کمک انجام دهد.
در همین راستا پرستار وظایف خود را در قالب شش نقش درمانی، مراقبتی، حمایتی، هماهنگی، حفاظتی و آموزشی انجام می‌دهد.
آینده شغلی، بازار کار، درآمد:
در بسیاری از کشور‌ها اولین خط ارتباط جامعه با سیستم پزشکی، پرستار است. چرا که پرستاران نسبت به دیگر افراد تیم پزشکی تعدادشان بیشتر است، در دسترس قرار دارند و اطلاعات بهداشتی – درمانی آن‌ها جامع می‌باشد.
در چند سال اخیر نیز با اینکه با تعداد قابل توجهی فارغ‌التحصیل رشته پرستاری از دانشگاه آزاد و دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی – درمانی روبرو هستیم؛ اما هنوز مراکز بهداشتی – درمانی به پرستارانی متخصص، مجرب و توانمند نیازمندند و در واقع بازار کار برای فارغ‌التحصیل خوب این رشته وجود دارد.
پرستاران علاوه بر کار در بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی – درمانی می‌توانند در صنعت برای مراقبت از سلامت و بهداشت کارکنان صنایع مختلف، در سازمان تربیت بدنی و مراکز ورزشی به عنوان یکی از اعضای اصلی تیم مراقبت پزشکی و در آموزش و پرورش فعالیت نمایند.
نقش‌های پرستار:
۱- مراقبت کننده: نخستین نقش پرستار مراقبت کردن از فرد مورد نظر (بیمار) است.
۲- تعلیم دهنده (معلم): اجرا وارزیابی طرح‌های آموزشی برای فرد و خانواده وی جهت رفع نیازهای یادگیری آنان
۳- مشاور: جمع آوری اطلاعات در حل مشکل و تصمیم گیری
۴- رهبر: محقق و حمایت کننده از مددجو و خانواده
۵- نقش درمانی
۶- نقش حفاظتی
۷- نقش هماهنگ کننده
توانایی‌های مورد نیاز و قابل توصیه:
دانشجوی پرستاری باید عاشق انسان و انسانیت باشد تا بتواند در شرایط سخت و بحرانی، حتی زمانی که خسته است یا آمادگی جسمی و روحی لازم را ندارد، به دیگران کمک کند. همچنین باید فردی منظم و دقیق باشد و بداند که نظم و سختگیری اساس کار رشته پرستاری است و از لحاظ درسی نیز لازم است که به زیست‌شناسی، شیمی و زبان انگلیسی مسلط باشد چون برای روزآمد بودن و اطلاع از آخرین دستاوردهای دانش پرستاری، لازم است که از مجلات و منابع علمی به زبان انگلیسی استفاده کند.
دانشجوی پرستاری باید از سلامت کامل جسمانی برخوردار باشد تا به یاری دید قوی بتواند کارهای ظریف و دقیق پرستاری را بخوبی انجام دهد و با شنوایی خوب صدای قلب را حتی اگر ضعیف باشد، بشنود. حتی داشتن قدی متناسب و عدم لکنت زبان یا لرزش دست در این رشته ضروری است. چون همین مشکلات به ظاهر کوچک، در کارایی یک پرستار بسیار موثر است.
پرستار باید متواضع بوده و هدفش خدمت به مردم باشد. همچنین لازم است که قدرت برقراری ارتباط خوبی داشته باشد چون پرستار نزدیک‌ترین فرد به بیمار است و حتی بعضی از بیماران مشکل خود را به راحتی با پزشک در میان نمی‌گذارند اما با پرستاری که روابط عمومی خوبی داشته و توانسته است اعتماد بیمار را جلب کند، در میان می‌گذارند.
علاوه بر تسلط بر دروس تخصصی، پرستار باید اطلاعات خوب در سایر زمینه‌های علوم پزشکی داشته باشد؛ چون پرستار به نوعی دیگر درمانگر بیمار است.
پرستاری علم و هنر است و پرستار باید علاوه بر دانش، از آمادگی روحی و روانی، صبر و حوصله، روابط عمومی خوب و قدرت تجزیه و تحلیل بالا برخوردار باشد. تا بتواند دانش خود در شرایط مختلف و متفاوت به درستی استفاده کند و این نیاز به قدرت تجزیه و تحلیل خوب، سرعت عمل و آمادگی روحی و روانی دارد.
پرستار با دردمند‌ترین افراد جامعه در ارتباط است برای همین باید جسمی قوی و روحی توانا داشته باشد تا بتواند از عهده شب‌کاری یا کار در بخش‌هایی حساس و دشوار مثل C. C. U، I. C. U، بخش بیماران سرطانی یا بخش سوانح و سوختگی برآید و در ضمن دچار فشارهای روحی و روانی یا ناتوانی‌های جسمی نشود.
پرستاران یک بیمارستان، عامل اصلی موفقیت یک بیمارستان هستند. یعنی اگر پرستاران یک بیمارستان خوب، کارآمد و دلسوز باشند، اکثر بیماران از آن بیمارستان راضی خواهند بود.
شرایط محیط کار، محل استخدام:
محل احتمالی استخدام می‌تواند بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها و پاراکلینیک‌های دولتی و خصوصی، ادارات، سازمان‌ها و به عنوان مربی در دانشکده‌ها و …. باشد. این رشته یا شغل در اکثر مراکز درمانی دولتی و خصوصی و غیره به صورت شیفت در گردش (صبح، عصر و شب) یا شیفت ثابت می‌باشد. شرایط محیط کار آن بستگی به نوع مسئولیت و بخش‌های بیمارستان و مراکز درمانی که پرستار در آن مشغول می‌باشد؛ دارد. مثلا یک پرستار که در بخش اورژانس و یا پایگاه اورژانس بیمارستان کار می‌کند با پرستاری که در بخش اطفال بیمارستان یا بخش داخلی و جراحی و یا ICU و CCU و یا اطاق عمل از نظر شرایط محیط کار با هم تفاوت دارند.
پرستار می‌تواند در بیمارستان براساس سطح تحصیلات (کار‌شناسی، کار‌شناسی ارشد) و سابقه کار در پست‌های پرستار شیفت، سرپرستار، سوپروایزر بالینی، سوپروایزر کنترل عفونت، سوپروایزر آموزشی و ریاست پرستاری بیمارستان مشغول به کار شود.
مدارک تحصیلی و دوره‌های آموزشی ضروری برای احراز شغل:
افراد پس از اخذ دیپلم متوسطه و قبولی در آزمون سراسری گروه علوم تجربی می‌توانند در این رشته به تحصیل بپردازند و سپس در مقاطع کار‌شناسی ارشد و دکترا نیز ادامه تحصیل دهند.
مدت دوره آموزش:
مدت تحصیل حداقل ۴ سال و حداکثر ۵ سال
تحصیلات تکمیلی:
گرایشهای مختلف در مقطع کار‌شناسی ارشد و دکتری:
۱) گرایشهای کار‌شناسی ارشد
الف) داخلی جراحی
ب) اطفال
ج) مدیریت
د) بهداشت
ه) روان پرستاری
ن) پرستاری ویژه
و) اپیدمیولوژی
ز) آناتومی
ح) فیزیولوژی
ط) بافت‌شناسی
۲) گرایشهای مقطع دکتری
الف) پرستاری
ب) آناتومی
ج) بافت‌شناسی
د) اپیدمیولوژی